Nietrzymanie moczu – inkontynencja – to wstydliwy problem znacznej części społeczeństwa, nie tylko osób starszych. Pojawia się często podczas kichania, nadmiernego wysiłku fizycznego albo podczas śmiania się. Szacuje się, że nietrzymanie moczu dotyka od 2,5 do 5 milionów Polaków.

Dysfunkcja dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn – jednak przypadłość ta dosięga częściej kobiety. Inkontynencja jest szczególnie widoczna w grupie osób starszych. 37% kobiet doświadcza go pomiędzy 35 a 54 rokiem życia natomiast aż 39% po ukończeniu 65 lat. Nietrzymanie moczu najbardziej zatem dotyka starsze kobiety. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) inkontynencja może dotyczyć nawet co trzeciej kobiety.

Nietrzymanie moczu u osób starszych jest problemem szczególnym, ponieważ nie tylko pogarsza jakość życia seniora i wymaga systematycznej higieny, ale także prowadzi do zaniechania kontaktów towarzyskich, aktywności i wielu zainteresowań. Wycofanie się z aktywnego życia spowodowane bywa także pogarszającą się kondycją fizyczną – coraz trudniej jest seniorom pójść pod prysznic, rozebrać się i umyć.

Dodatkowo duży stres powoduje często obawa, że podczas spotkania towarzyskiego, gdy chory się nagle zaśmieje czy zakaszle może pojawić się „mokra przygoda”. Seniorom trudno jest także ze względu na zmniejszoną sprawność ruchową i towarzyszące schorzenia przebrać się w inne ubrania. Pojawia się także problem: co zrobić ze zmoczonymi ubraniami, jeśli wypadek zdarzył się akurat na spotkaniu towarzyskim albo rodzinnym.

Jakie są przyczyny nietrzymania moczu?

Nietrzymanie moczu może mieć różną etiologię. Zazwyczaj jednak dochodzi do zaburzenia któregoś z fragmentów układu moczowego. Jeżeli układ moczowy działa właściwie, mocz produkowany w nerkach stopniowo przedostaje się do pęcherza moczowego. Nie wydostaje się z niego bezwiednie dzięki mięśniom dna miednicy, które znajdują się wokół cewki moczowej.

W sytuacji, gdy pęcherz moczowy jest wypełniony odczuwamy parcie – potrzebę oddania moczu. Mięśnie dna miednicy wówczas ulegają rozluźnieniu a pęcherz moczowy ulega obkurczeniu i tym samym umożliwia wydalenie moczu. Wśród przyczyn powodujących pojawienie się nietrzymania moczu można wymienić:

• przebyte ciąże i porody siłami natury
• choroby neurologiczne
• nadwagę i otyłość
• zaawansowany wiek
• cukrzycę
• predyspozycje genetyczne
  -operacje w rejonie podbrzusza

Rodzaje i objawy nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu ze względu na jego przyczynę możemy podzielić na:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu
• naglące nietrzymanie moczu
• nietrzymanie moczu z przepełnienia pęcherza
• nietrzymanie moczu pochodzenia pozazwieraczowego

Wysiłkowe nietrzymanie moczu charakteryzuje się mimowolnym wyciekiem uryny przy braku parcia na pęcherz podczas wysiłku, kaszlu, kichnięcia, czy śmiechu. W zaawansowanych stadiach popuszczanie moczu może już mieć miejsce przy lekkim wysiłku – np. podczas siadania czy wstawania. Przyczyną występowania tej dysfunkcji jest osłabienie mięśni dna miednicy, które – jak pisałam wyżej – otaczają cewkę moczową a także niewydolność mięśnia zwieracza wewnętrznego cewki moczowej. Wyróżniamy 3 stopnie nietrzymania moczu:

1 stopień – moczenie występuje tylko w pozycji stojącej w czasie wzrostu napięcia tłoczni brzusznej
2 stopień – do popuszczania moczu dochodzi zawsze w trakcie napięcia tłoczni brzusznej ale zdarza się także w pozycji leżącej, czy w trakcie wstawania
3 stopień – na tym etapie do wydalenia uryny dochodzi już w pozycji leżącej nawet przy minimalnym wzroście ciśnienia śródbrzusznego np. podczas zgęcie nogi albo jej podniesienia

Naglące nietrzymanie moczu z kolei określane jest jako niezależne od naszej woli mimowolne oddawanie moczu podczas odczuwanego parcia. Pojawia się wówczas nagła potrzeba oddania moczu, która jest trudna do opanowania. Ilość popuszczanego moczu jest zazwyczaj duża – a problem pojawia się także w nocy – co skutecznie zakłóca sen i wymaga natychmiastowego skorzystania z toalety. Ten rodzaj dysfunkcji spowodowany jest nadmierną pobudliwością mięśni pęcherza, ale także temperaturą otoczenia, stresem, emocjami i np. odgłosem lejącej się wody.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia pęcherza jest diagnozowane szczególnie u mężczyzn, u których rozpoznano powiększenie gruczołu krokowego, dotyka zatem przede wszystkim seniorów. Charakteryzuje się stałym albo okresowym wyciekaniem moczu z przepełnionego i rozciągniętego pęcherza, którego funkcja jest nieprawidłowa ze względu na upośledzenie kurczliwości wypieracza prowadzącą do nadmiernego wypełnienia pęcherza moczowego.

Nietrzymanie moczu pozazwieraczowe to efekt mimowolnego oddawania moczu którego przyczyną bywa nieprawidłowe połączenie występujące pomiędzy układem moczowym a pochwą – np. wady rozwojowe i przetoki

Jak diagnozuje się nietrzymanie moczu u kobiet i mężczyzn?

Nietrzymanie moczu nie jest chorobą samą w sobie, ale zaburzeniem wynikającym z nieprawidłowości w funkcjonowaniu naszego organizmu. Jest nie tylko wstydliwym ale również bardzo uciążliwym problemem. Chorzy często odczuwają wstyd, bezradność, mają zaniżoną samoocenę i nierzadko popadają w depresję.

Wszystko to drastycznie obniża jakość ich życia, często uniemożliwia albo przynajmniej utrudnia pracę zawodową i kontakty towarzyskie. Nie wolno lekceważyć tych objawów. Należy je skonsultować ze specjalistą, który zaleci badania pozwalające na postawienie właściwej diagnozy.

Dużym ułatwieniem zarówno dla pacjenta jak i lekarza może okazać się prowadzenie przez osobę chorą specjalnego dzienniczka, w którym będzie zapisywał ilość i rodzaj wypijanych płynów a także sytuacje i pozycje, w których dochodzi do mimowolnego oddania moczu.

U każdej pacjentki zgłaszającej popuszczanie moczu zaleca się wykonanie badania ginekologicznego, a u mężczyzn badanie prostaty. Następnym elementem właściwie przeprowadzonej diagnostyki są badania laboratoryjne – badania ogólne oraz posiew moczu.

Bardzo pomocne przy ocenie stopnia nietrzymania moczu będą testy – np. podpaskowy, patyczkowy, kaszlowy i badanie urodynamiczne. Oprócz tego, że są one pomocne w określaniu wielkości problemu to dodatkowo są narzędziem dzięki któremu specjalista podejmuje decyzję o ewentualnym leczeniu operacyjnym.

Zapobieganie nietrzymaniu moczu u seniorów

Profilaktyka nietrzymania moczu powinna przede wszystkim obejmować zdrowy styl życia – m.in. utrzymanie odpowiedniej wagi, dbałość o układ moczowy a także unikanie parcia podczas mikcji. Należy zawsze starać się oddawać mocz wówczas, gdy pojawia się parcie na pęcherz. Odwlekanie tego lub też chodzenie „na zapas” do ubikacji niekorzystnie wpływa na działanie układu moczowego. Naukowcy zalecają także skuteczne leczenie.

Leczenie nietrzymania moczu u osób starszych

Nietrzymanie moczu można skutecznie leczyć, jednak wiele osób dotkniętych tym problemem wstydzi się swojej przypadłości i nie rozmawia na ten temat zarówno z najbliższymi ani lekarzem. Bywa, że cierpią latami w samotności, poczuciu wstydu, zażenowania i odrzuceniu – co bardzo niekorzystnie wpływa na ich stan psychiczny. Tymczasem są skuteczne rozwiązania tego „wstydliwego” problemu. Leczenie powinniśmy rozpocząć od zmiany trybu życia – a więc podjąć odpowiednie ćwiczenia i zażywać stosowne leki. Wśród głównych zaleceń dla osób z problemem z inkotynencją znajduje się:

• obniżenie masy ciała w przypadku osób z otyłością lub nadwagą
• ograniczenie spożycia kofeiny
• ograniczenie ogólnej ilości spożycia płynów w sytuacjach w których problem z nietrzymaniem moczu jest szczególnie kłopotliwy np. przed spotkaniem towarzyskim z innymi seniorami
• ćwiczenie mięśni dna miednicy

Podczas kaszlu, kichania, czy śmiechu dobrym rozwiązaniem jest także krzyżowanie nóg – dzięki czemu podtrzymujemy mięśnie brzucha i tym samym zapobiegamy popuszczeniu uryny. Specjaliści zdecydowanie jednak odradzają ogólnego i regularnego zmniejszenia wypijanych płynów, ponieważ może to doprowadzić do odwodnienia organizmu, rozwoju zakażeń układu moczowego i zaparć. Jeżeli jednak te sposoby zawiodą osoby chore powinny rozpocząć terapię lekową a w niektórych sytuacjach leczenie operacyjne.

Dieta przy nietrzymaniu moczu

Problem nietrzymania moczu – nie da się ukryć – jest problemem złożonym. Jego wyeliminowanie wymaga szeroko zakrojonych działań – zarówno tych bezpośrednich jak i pośrednich. Bardzo ważną rolę odgrywa także zdrowy styl życia i odpowiednio ułożona dieta. Specjaliści zalecają, aby w codziennym jadłospisie unikać produktów moczopędnych oraz płynów o podobnym działaniu. Chodzi tu głównie o alkohol i kofeinę, która za sprawą substancji w niej zawartych uaktywnia pęcherz.

Kofeina nie tylko działa moczopędnie ale również zaburza pracę mięśni – także tych, które kontrolują pracę cewki moczowej i pęcherza. Alkohol z kolei negatywnie wpływa na neuroprzekaźniki odpowiedzialne za koordynację komunikacji miedzy mózgiem a układem moczowym. Produkty, których należy unikać podczas podrażnienia pęcherza to owoce cytrusowe i soki z nich wyciskane.

Ponadto należy zrezygnować z potraw ciężkostrawnych, ostrych, tłustych i pikantnych. Zaleca się z kolei, aby w jadłospisie uwzględnić ogórki, produkty zawierające duże ilości witaminy C – natka pietruszki, papryka czerwona i czarna porzeczka. Dieta powinna być bogata również w magnez, który jest obecny m.in. w szpinaku i brokułach.

Higiena u osoby cierpiącej na nietrzymanie moczu

Zdrowa skóra jest niezbędna dla komfortu psychofizycznego człowieka jak i ogólnej jakości życia. Niestety wraz z wiekiem traci swoje właściwości i staje się bardziej wrażliwa na otarcia, podrażnienia, czy stany zapalne. Ochronę skóry zapewnia „kwaśny płaszcz”, który działa jak tarcza i skutecznie odpiera ewentualne zagrożenia.

Dlatego bardzo istotne jest, aby regularnie wspierać jego mechanizmy obronne poprzez dobór kosmetyków do oczyszczania i pielęgnacji. Właściwe kosmetyki powinny posiadać pH możliwie zbliżone do naturalnego skóry – czyli wartość 4,5-5,5, które nie narusza granicy ochronnej. Wskazane jest, aby kosmetyki posiadały jak najwięcej komponentów naturalnych, aminokwasy oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Czyli składniki, które regenerują, nawilżają i odżywiają skórę – zarówno tą normalną jak i tą wrażliwą.

Seniorzy doświadczający nietrzymania moczu powinny jednak przede wszystkim zadbać o utrzymanie skóry w czystości. Popuszczenie uryny może doprowadzić do podrażnień i infekcji skóry a także przykrych i trudnych do wyleczenia infekcji okolic intymnych i układu moczowego. Warto korzystać ze specjalistycznych kosmetyków przeznaczonych do oczyszczania, pielęgnacji czy ochrony stref intymnych i pozostałych części ciała.

Wygodne mogą okazać się także chusteczki do stref intymnych, które skutecznie i jednocześnie delikatnie oczyszczają skórę bez konieczności używania wody. Prawidłowa pielęgnacja skóry jest szczególnie istotna dla osób, które leżą unieruchomione w łóżku. Ryzyko wystąpienia odparzeń i odleżyn u seniorów leżących jest bardzo wysokie. Dzięki specjalnym preparatom zawierającym np. tlenek cynku albo argininę można jednak znacząco zmniejszyć ryzyko problemów skórnych.

Dla osób z inkontynencją ważne jest także neutralizowanie nieprzyjemnego zapachu moczu. Zmniejszenie natężenia zapachu moczu można zneutralizować poprzez np. wypijanie większych ilości wody. Osoby chore w żadnym wypadku nie powinny ograniczać spożycia płynów w nadziei, że częstotliwość popuszczeń moczu będzie mniejsza.

Organizm człowieka potrzebuje określonej ilości płynów, więc redukowanie podaży wody może stanowić poważne zagrożenia dla zdrowia. W sytuacji, gdy ograniczamy spożycie płynów zagęszczony mocz może drażnić tkanki wyściełające cewkę moczową i pęcherz. Taka sytuacja może z kolei doprowadzić do nasilenia objawów nietrzymania moczu. Warto również zapamiętać, że zagęszczony mocz ma silniejszy zapach.

Jak dobrać odpowiednie pieluchy i wkładki przy nietrzymaniu moczu?

Dobór produktu chłonnego – pieluchomajtek bądź wkładek higienicznych powinniśmy poprzedzić orientacyjnym określeniem stopnia nietrzymania moczu (NTM). Warto przez kilka dni poobserwować epizody nietrzymania moczu – określić ich częstotliwość i przybliżoną ilość moczu wydalanego w sposób niekontrolowany. Wyróżniamy 3 stopnie nietrzymania moczu:

Lekki stopień NTM – zdarza się popuścić niewielką ilość moczu między pobytami w toalecie

Średni stopień NTM – nietrzymanie uryny zdarza się dość często i jest obfite

Ciężki stopień NTM – nietrzymanie moczu jest obfite i częste bywa, że kontrola nad wydaleniem moczu zostaje całkowicie zaburzona

Bardzo często chorzy seniorzy wybierają produkty nie odpowiadające ich indywidualnym potrzebom. Bywa, że osoby z lekkim stopniem nietrzymania moczu dla własnego komfortu psychicznego wybierają środki higieniczne dla osób ze średnią i ciężką inkontynencją. Nie jest to dobre rozwiązanie z wielu powodów – m.in. grube pieluchy są droższe, ale także obniżonego komfortu ruchowego oraz niepotrzebnych ograniczeń wynikających z np. grubości produktu chłonnego.

Stan fizyczny seniora ma znaczenie

Zanim zakupimy pieluchę dla osoby z nietrzymaniem moczu, zbierzmy informację:

Czy nasz senior chodzi samodzielnie, wychodzi z domu i prowadzi aktywny tryb życia?

Przemieszcza się z pomocą, korzysta z laski, balkonika albo wózka inwalidzkiego?

A może na stałe leży w łóżku?

Grube pieluchy utrudniają poruszanie, ale sprawdzą się u seniora leżącego. Wkładki higieniczne są najbardziej komfortowe przy aktywnym trybie życia, ale najmniej chłonne.

Wybierz odpowiedni rozmiar pieluchomajtek

Bardzo ważne jest także dobranie dla podopiecznego odpowiedniego rozmiaru wyrobu chłonnego. Zbyt mały rozmiar może spowodować otarcia, podrażnienia i odparzenia skóry doprowadzając do powstania trudno gojących się ran. Zbyt duży rozmiar z kolei może doprowadzić do wycieków. Pomiaru należy dokonać przy pomocy miary krawieckiej w:

• talii
• biodrach

Jeśli dobrze dobierzemy pieluchomajtki, nasz chory zyska większy komfort, a my będziemy mieli mniej pracy przy praniu pościeli.

Jakość pieluchomajtek i wkładek urologicznych to podstawa

Podejmując decyzję o zakupie środka higienicznego warto zwrócić uwagę również na jego jakość. Niezależnie czy dotyczy to pieluchomajtek, czy wkładek higienicznych należy pamiętać, że będą one używane przez wiele godzin. Dlatego warto wybierać produkty wysokiej jakości, które nie tylko skutecznie chronią ciało ale również nie powodują podrażnień skóry pośladków i okolic intymnych. Oto kilka wskazówek dotyczących zakupu:

• pieluchomajtki i wkładki urologiczne dla seniorów powinny być bezpieczne dla skóry i nie powodować podrażnień, uczuleń i odparzeń
• wkładki higieniczne i pieluchomajtki dla seniorów powinny gwarantować odpowiednią chłonność i zapewniać optymalne zabezpieczenie przed wyciekami
• pieluchomajtki i wkładki urologiczne powinny zapobiegać ulatnianiu się nieprzyjemnego zapachu
• produkty higieniczne powinny zatrzymywać namnażanie się bakterii odpowiadających za nieprzyjemny zapach, co pozwali na zachowanie dyskrecji
• skóra po założeniu wkładki lub pieluchomajtek powinna mieć możliwość swobodnego oddychania, więc wierzchnia warstwa powinna przepuszczać powietrze. Produkty nie powinny zawierać lateksu, który jest bardzo silnym alergenem. Istotną rzeczą dla komfortu chorego jest również to, aby środek chłonny był miękki i nieszeleszczący.

Podczas wybierania środka chłonnego należy zwrócić uwagę na to, czy rozprowadzenie w nim moczu jest szybkie i równomierne. Zapewnić to może specjalna włóknina dystrybucyjna wewnątrz wkładu chłonnego wyrobu – tzw. system EDS. Optymalną ochronę przed wyciekami gwarantują wewnętrzne hydrofobowe osłonki boczne oraz anatomiczny kształt i elementy elastyczne, które ułatwiają dopasowanie do sylwetki ciała.

Produkty dla aktywnych seniorów

Osoby starsze, aktywne potrzebują produktów, które będą mogły założyć samodzielnie, będą dyskretne i wygodne. Chorzy z lekkim i średnim stopniem nietrzymania moczu mogą bez obaw korzystać z wkładek urologicznych. Ze względu na różnice anatomiczne produkowane są osobne wkładki dla kobiet i mężczyzn.

Wkładki urologiczne dla kobiet wyglądem przypominają tradycyjne podpaski, jednak ze względu na specjalną konstrukcję i większą chłonność, są doskonałym zabezpieczeniem przy inkontynencji. Hydrofobowe osłonki boczne skutecznie chronią przed wyciekami a zawarty we wkładzie silny system wchłaniania zapobiega powstawaniu nieprzyjemnego zapachu. Delikatne materiały zastosowane we wkładkach są bezpieczne dla skóry.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn z kolei przypominają nieco wyglądem ochraniacz bokserski. Doskonale sprawdzają się w lekkim i średnim nietrzymaniu moczu. Wszystkie wkładki dla mężczyzn wyposażone są w osłonki boczne, które zabezpieczają przed wyciekami a specjalny system wchłaniania nie dopuszcza do rozprzestrzeniania się nieprzyjemnego zapachu. Oddychające i delikatne materiały są bezpieczne i przyjemne dla ciała.

Pieluchy anatomiczne są bardziej chłonne, dlatego polecane są osobom ze średnim stopniem nietrzymania moczu. Nie są wyposażone w skrzydła opinające biodra, ale umieszczane są na ciele za pomocą majtek mocujących. Dzięki takiemu rozwiązaniu zapewniają niczym nieskrępowaną swobodę ruchu i jednocześnie dyskrecję.

Pieluchy z regulowanym pasem biodrowym – to kolejna propozycja dla osób aktywnych ze średnim stopniem nietrzymania moczu. Zapinane są one za pomocą regulowanego pasa biodrowego, który zakrywa tylko w niewielkim stopniu skórę i tym samym nie ogranicza ruchów. Ponadto pieluchy tego typu łatwo założyć i zdjąć – co jest bardzo istotne dla osób z dysfunkcją ruchu.

Majtki chłonne zakładane są jako zwykła bielizna – z tego też powodu doskonale sprawdzają się u osób aktywnych, samodzielnych albo w trakcie treningu toaletowego. Ich stosowanie zaleca się osobom ze średnim i ciężkim nietrzymaniem moczu. Produkt jest elastyczny na całym obwodzie, zapewniają dyskrecję i swobodę ruchów, ponadto jest oddychający, miękki i doskonale chroni przed przeciekami. Rozrywane szwy boczne z kolei znacznie ułatwiają zmianę wyrobu. Ten typ środka chłonnego sprawdza się dobrze u osób z demencją, które nie chcą zakładać tradycyjnych pieluchomajtek. h

Produkty dla osób starszych, leżących

Wybór środka chłonnego uzależniony jest od indywidualnych potrzeb chorego oraz stopnia nietrzymania moczu. W zasadzie osoba leżąca może używać każdego rodzaju wyrobów chłonnych pod warunkiem jednak, że będą dobrze dobrane i założone. Ze względu jednak na szeroką gamę chłonności i rozmiarów najczęściej stosowane są pieluchomajtki Super Seni.

Zaleca się stosowanie ich u osób ze średnim, ciężkim i bardzo ciężkim stopniem nietrzymania moczu. Zastosowane rozwiązania – elementy elastyczne – dobrze dopasowują się do ciała i zapewniają swobodę ruchów.

Dobrze założone pieluchomajtki nie przemieszczają się na ciele, nie powodują otarć i podrażnień skóry. Anatomiczna konstrukcja wkładu chłonnego skupia się w części centralnej i zapewnia suchość tam, gdzie jest ona najbardziej potrzebna.

Najbardziej polecane produkty:
https://www.pro-ranking.pl/category/index/val/pieluchy-dla-doroslych/filtruj/Wk%C5%82adki
https://www.skapiec.pl/cat/4352-wkladki-higieniczne/ranking.html
https://senior.blizejciebie.pl/wkladki-urologiczne-dla-kobiet/
https://www.ceneo.pl/Higiena_osob_starszych_i_niepelnosprawnych/Rodzaj:Wkladki_higieniczne.htm
https://senior.blizejciebie.pl/pieluchy-anatomiczne-dla-mezczyzn-san-seni-for-men-69-cm-x-38-cm_18-67
https://www.seni24.pl/pieluchomajtki-dla-doroslych/?utm_content=null&gclid=Cj0KCQjw-4SLBhCVARIsACrhWLUPr5ASjh39h0M4kZthT35ZNA70P9xttt9i3g04pwUwjgcRO5yIFPAaAqBOEALw_wcB